نحوه هواگیری دیزل ژنراتور؛ هواگیری دیزل ژنراتور چگونه است؟

اگر از دیزل ژنراتورها استفاده می‌کنید، یکی از مشکلات رایج هوا گرفتن آن است. هوا گرفتن نه‌تنها باعث کاهش عملکرد دستگاه شده، بلکه به‌مرور زمان منجر به مستهلک شدن سریع قطعات موتور می‌شود. بنابراین هواگیری دیزل ژنراتور یکی از مهم‌ترین بخش‌های نگهداری آن است که تاثیر زیادی در عملکرد و افزایش عمر مفید قطعات آن می‌کند. اما نحوه هواگیری دیزل ژنراتور چگونه است؟ در ادامه به بررسی هر چیزی که لازم است در مورد هواگیری دیزل ژنراتور بدانید می‌پردازیم.

هواگیری دیزل ژنراتور و اهمیت آن

هواگیری دیزل ژنراتور یکی از مهم‌ترین بخش‌های نگهداری و استفاده از دیزل ژنراتورها است که اهمیت بسیار زیادی دارد. در فرآیند هواگیری آن، هوای محبوس در سیستم سوخت‌رسانی خارج می‌شود و این موضوع باعث شده تا دستگاه عملکرد بهتری داشته باشد. معمولاً هوا به دلیل وجود نشتی در بخش‌های مختلف دیزل ژنراتور، تعویض فیلتر سوخت، تمام شدن گازوئیل یا تعمیر بخش‌های مختلف آن شده که باید حتماً آن را خارج کنید.

حال چرا هواگیری اصولی دیزل ژنراتور مهم است؟ وجود هوا در سیستم سوخت و احتراق دیزل ژنراتورها منجر به افزایش مصرف سوخت شده و به قطعات مختلف آن آسیب وارد می‌کند. همچنین هوا باعث سوختن ناقص سوخت شده که عملکرد دستگاه بهینه نیست و شاهد لرزش‌های زیادی خواهید بود. بنابراین هواگیری اصولی باعث می‌شود تا سوخت به‌درستی به موتور دستگاه برسد، از لرزش جلوگیری شود، عمر قطعات افزایش پیدا کند و در نهایت، میزان مصرف سوخت کاهش یافته و راندمان آن بالاتر برود.

نشانه‌های وجود هوا در دیزل ژنراتور؛ چه زمانی هوا می‌گیرد؟

وجود هوا در دیزل ژنراتور نشانه‌های خاص خود را دارد که چند مورد از مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:

• تعمیر دیزل ژنراتور: هنگام تعمیر یا تعویض قطعات دیزل ژنراتور، راه ورود به دیزل ژنراتور باز می‌شود که در نهایت دستگاه هوا می‌گیرد. بنابراین اگر به‌تازگی دستگاه موردنظر را تعمیر کرده‌اید، احتمال وجود هوا در آن زیاد است و نیاز به هواگیری دارد.
• اختلال سوخت‌رسانی به موتور: اگر سیستم سوخت‌رسانی دستگاه مشکل داشته باشد، باعث ورود هوا به آن می‌شود. معمولاً خرابی پمپ سوخت و کثیف بودن فیلتر باعث ورود هوا به‌جای سوخت به موتور خواهد شد که در نهایت عملکرد دستگاه هم مختل می‌شود.
• عملکرد نامناسب سیستم توربوشارژ: سیستم توربوشارژ بخش مهمی در دیزل ژنراتور است که باعث افزایش فشار هوا و ورود آن به سیستم احتراق موتور می‌شود. اگر این قطعه خراب باشد، هوای زیادی وارد سیستم سوخت‌رسانی شود و عملکرد موتور را مختل می‌کند.
• تعویض فیلترهای سوخت: یکی دیگر از مواردی که باعث هوا گرفتن دستگاه می‌شود، تعویض فیلتر سوخت است. زمانی که فیلتر سوخت تعویض می‌شود، راه ورودی هوا باز شده و همین مسئله باعث هوا گرفتن دیزل ژنراتور خواهد شد.
• پایین آمدن سطح سوخت دستگاه: آخرین و رایج‌ترین علت هوا گرفتن موتور دیزل، کمبود سوخت است. در چنین شرایطی سوخت کافی به موتور نمی‌رسد و نسبت هوا به سوخت تغییرات زیادی دارد. در نهایت منجر به هوا گرفتن آن می‌شود که نیاز به هواگیری دیزل ژنراتور پیدا می‌کنید.

علاوه بر موارد بالا، نشان‌های دیگری مانند سخت استارت خوردن، لرزش موتور، وجود حباب در سوخت، خاموش شدن ناگهانی موتور و… هم وجود دارد. در مقاله علت خاموش شدن دیزل ژنراتور درباره علل این موضوع صحبت کردیم.

ابزارهای مورد نیاز برای هواگیری دیزل ژنراتور

اگر قصد هواگیری دیزل ژنراتور را دارید، به ابزارهای زیر نیاز خواهید داشت:

• قیف
• آچار آلن
• لوله شفاف
• جعبه ابزار
• کلید شمع
• آچار فرانسه
• پمپ دستی
• پیچ‌گوشتی
• دستمال تمیز
• دستگاه اندازه‌گیری فشار

هر کدام از ابزارهای بالا در مراحل مختلفی از هواگیری دیزل ژنراتور استفاده می‌شود که قبل از هر کاری لازم است آن‌ها را آماده کنید.

نحوه هواگیری دیزل ژنراتور

اگر قصد هواگیری دیزل ژنراتور را دارید، لازم است مراحل آن را بشناسید که در این بخش بررسی می‌کنیم:

1. خاموش کردن دیزل ژنراتور: اولین قدم برای هواگیری دیزل ژنراتور، خاموش کردن آن است. اگر روشن بوده، باید منتظر بمانید تا سرد شود و سپس مراحل بعدی را طی کنید.
2. بررسی نقاط هواگیری و مشخص کردن آن‌ها: باید محل هواگیری را مشخص کنید که در دیزل ژنراتورهای مختلف فرق می‌کند. این محل‌ها با پیچ بسته شده است تا به‌راحتی بتوانید آن را برای هواگیری باز کنید.
3. باز کردن پیچ‌های هواگیری با دقت بالا: پس از مشخص کردن نقاط هواگیری باید پیچ‌های مربوط به هر بخش را باز کنید تا هوا از آن خارج شود. البته بخشی از هوا در داخل سیستم سوخت باقی می‌ماند که در مرحله بعدی کاملاً خارج می‌شود.
4. پمپ دستی برای جریان پیدا کردن سوخت: با استفاده از پمپ دستی و فشار دادن آن می‌توانید سوخت را از باک وارد سیستم احتراق کرده و با تکرار کردن این کار، هوا را کاملاً از سیستم آن خارج کنید.
5. بررسی جریان سوخت و خارج شدن کامل هوا: جریان سوختی که در حال وارد شدن به سیستم احتراق است را بررسی کنید؛ تا زمانی که هوا کاملاً از آن خارج نشده است باید پمپ دستی را تکرار کنید تا شاهد جریان یکنواخت سوخت باشید.
6. بستن پیچ‌های هواگیری: پس از یکنواخت شدن جریان سوخت، پیچ هواگیری را بسته تا دیزل ژنراتور آماده روشن شدن شود.
7. بررسی نهایی و روشن کردن موتور: در پایان بخش‌های مختلف دیزل ژنراتور را هم بازدید و بررسی کنید. در صورت سالم بودن، آن را روشن کرده و عملکرد آن را بررسی کنید.

مراحل بالا نحوه هواگیری دیزل ژنراتور را نشان می‌دهد که با طی کردن آن‌ها تمام هوای داخل دیزل ژنراتور خارج می‌شود.در مقاله علت روشن نشدن دیزل ژنراتور به بررسی علل این موضوع پرداختیم.

هواگیری دیزل ژنراتور در برندهای محبوب

هر برند دیزل ژنراتور، سیستم سوخت‌رسانی متفاوتی دارد و محل پیچ هواگیری و روش پرایم کردن در آن‌ها فرق می‌کند. در ادامه نحوه هواگیری در سه برند پرکاربرد در ایران را بررسی می‌کنیم:

۱. دیزل ژنراتور کامینز (Cummins)

• محل پیچ هواگیری: روی پمپ تزریق (High Pressure Pump) — معمولاً یک پیچ ۱۳ میلی‌متری در بالای پمپ.
• پمپ دستی: ندارد. از پمپ برقی باک (Lift Pump) استفاده می‌شود.
• روش:
  1. کلید را روی ON بگذارید (بدون استارت).
  2. ۳۰ تا ۶۰ ثانیه صبر کنید تا پمپ برقی هوا را خارج کند.
  3. پیچ هواگیری را باز کنید تا حباب خارج شود.
  4. پس از خروج سوخت یکنواخت، پیچ را ببندید.

نکته: در مدل‌های QSB و QSL، پمپ برقی خودکار عمل می‌کند و نیازی به پمپ دستی نیست.

۲. دیزل ژنراتور پرکینز (Perkins)

• محل پیچ هواگیری: روی فیلتر سوخت (معمولاً پیچ پلاستیکی سیاه‌رنگ در بالای فیلتر).
• پمپ دستی: روی خود فیلتر قرار دارد (شبیه پیستون چرخشی).
• روش:
  1. پیچ بالای فیلتر را باز کنید.
  2. پمپ دستی را ۱۰ تا ۱۵ بار به بالا و پایین بکشید.
  3. وقتی سوخت بدون حباب خارج شد، پیچ را ببندید.
  4. موتور را استارت بزنید.

نکته: در مدل‌های ۱۱۰۴ و ۱۱۰۶، فیلتر دوقلو است — هر دو فیلتر را چک کنید.

۳. دیزل ژنراتور ولوو پنتا (Volvo Penta)

• سیستم پرایم:کاملاً خودکار (بدون نیاز به پمپ دستی).
• روش:
  1. کلید را ۱۰ ثانیه نگه دارید (در حالت ON).
  2. سیستم ECU به‌طور خودکار پمپ برقی را فعال می‌کند.
  3. فقط در صورت عدم خروج حباب، پیچ دستی روی فیلتر را باز کنید.

نکته: در مدل‌های TAD، سیستم Self-Bleeding دارد و هواگیری دستی به‌ندرت لازم است.

---

هواگیری معکوس (Reverse Bleeding)

اگر با روش معمولی هوا از انژکتورها خارج نشد (مثلاً بعد از تعویض کامل سیستم سوخت)، از روش هواگیری معکوس استفاده کنید:

بیشتر بخوانید: آشنایی با ۸تا از اشتباه در نگهداری دیزل ژنراتورها

مراحل:

1. شلنگ ورودی پمپ تزریق (از فیلتر به پمپ) را جدا کنید.
2. یک پمپ دستی خارجی به شلنگ برگشت سوخت (Return Line) وصل کنید.
3. سوخت را از سمت انژکتورها به سمت باک بکشید.
4. این کار هوا را از انژکتورها و ریل سوخت به‌طور کامل خارج می‌کند.
5. شلنگ را وصل کنید و موتور را استارت بزنید.

هشدار: فقط توسط تکنسین مجرب انجام شود. خطر نشت سوخت بالا است.

---

هواگیری پس از تعویض انژکتور

یکی از شایع‌ترین دلایل هواگیری، تعویض انژکتور است. در این حالت:

مراحل:

1. شلنگ برگشت سوخت (Return Line) را از انژکتور جدا کنید.
2. موتور را بدون انژکتور استارت بزنید (۵ تا ۱۰ ثانیه).
3. سوخت از سوراخ انژکتور خارج می‌شود و هوا کاملاً تخلیه می‌شود.
4. انژکتور جدید را نصب کنید.
5. پیچ هواگیری روی پمپ را باز کنید و پمپ دستی بزنید تا حباب خارج شود.

نکته: در انژکتورهای Common Rail، این کار حتماً با دستگاه دیاگ انجام شود.

تست نهایی پس از هواگیری (چک‌لیست)

پس از بستن پیچ هواگیری، این موارد را حتماً چک کنید:

• دور موتور در حالت Idle: ۱۵۰۰ دور (بدون نوسان ±۵۰)
• دود اگزوز: شفاف (نه سفید، نه سیاه)
• صدای موتور: یکنواخت (بدون تق‌تق یا لرزش)
• فشار روغن: حداقل ۲.۵ بار در حالت گرم
• دمای موتور: زیر ۹۰ درجه پس از ۵ دقیقه کار
• ولتاژ خروجی: ۴۰۰ ولت ±۲٪ (در حالت بار ۵۰٪)

اگر هر کدام از موارد بالا مشکل داشت: هواگیری ناقص است و باید دوباره انجام شود.

مشکلات رایج هنگام هواگیری دیزل ژنراتور

هنگام هواگیری دیزل ژنراتور ممکن است با مشکلات مختلفی روبرو شوید که چند مورد از مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:

• خرابی پمپ سوخت: یکی از مشکلات رایج هواگیری دیزل ژنراتور، خراب بودن پمپ سوخت است. در چنین شرایطی حتی اگر مراحل را به‌درستی طی کنید، باز هم موتور هوا می‌گیرد که باید پمپ سوخت را تعویض کنید.
• استفاده نادرست از پمپ دستی: برخی ژنراتورها دارای پمپ دستی هستند و در برخی دیگر باید از پمپ دستی جداگانه استفاده کنید. در چنین شرایطی اگر پمپ به‌درستی انجام نشود، هوا به‌صورت کامل خارج نشده و دوباره باید مراحل را تکرار کنید.
• هواگیری ناقص و باقی ماندن هوا: اگر نحوه هواگیری دیزل ژنراتور به‌درستی انجام نشود، هواگیری کامل انجام نشده و هوا در دستگاه باقی می‌ماند. در چنین شرایطی ژنراتور هوا دارد که ممکن است درست استارت نخورد یا در صورت روشن شدن، عملکرد بهینه نداشته باشد.
• مسدود بودن فیلتر یا نصب اشتباه آن: اگر فیلتر سوخت مسدود بوده یا نصب آن به درستی انجام نشده باشد، سوخت به‌درستی از آن عبور نمی‌کند و هوا در دستگاه جمع می‌شود. در چنین شرایطی هنگام هواگیری دیزل ژنراتور باید فیلتر را هم تعویض کنید تا عملکرد درستی داشته باشد.
• باز نشدن پیچ مربوط به شیر هواگیری: گاهی اوقات شیر هواگیری مشکل دارد یا افراد فراموش می‌کنند که آن را باز کنند! در چنین شرایطی فشار باعث عقب برگشتن هوا شده و خارج نمی‌شود.
• وجود نشتی در اتصالات مختلف دستگاه: وجود نشتی در اتصالات مختلف دستگاه منجر به ورود هوا به سیستم می‌شود که در چنین شرایطی باید ابتدا نشتی را برطرف کنید و سپس به سراغ هواگیری دیزل ژنراتور بروید.
• بسته نشدن شیر هواگیری پس از اتمام مراحل: آخرین مرحله از هواگیری دیزل ژنراتور، بستن شیر هواگیری است. اگر فراموش کنید که شیر هواگیری را ببندید، هوا به سیستم برگشته و ممکن است باعث نشتی سوخت شود.

توجه به موارد بالا باعث می‌شود تا فرآیند هواگیری دیزل ژنراتور را به‌درستی طی کنید. عدم رعایت هر کدام از موارد بالا باعث می‌شود تا هوا در دیزل ژنراتور باقی بماند و عملکرد بهینه نداشته باشد.

زمان مناسب برای هواگیری دیزل ژنراتور

گاهی اوقات هواگیری دیزل ژنراتور ضروری است که چند مورد از مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:

• تعویض فیلتر سوخت: اگر فیلتر سوخت را تعویض کرده‌اید، مقداری هوا وارد سیستم آن می‌شود که باید هواگیری کنید.
• تمام شدن گازوئیل و خالی شدن باک: اگر گازوئیل کاملاً خالی شده و دوباره آن را پر کرده‌اید، حجم زیادی از هوا وارد مخزن سوخت شده که باید آن را هواگیری کنید.
• تعمیر یا تعویض قطعه: اگر دیزل ژنراتور را تعمیر کرده‌ یا قطعه‌ای از آن را تعویض کرده‌اید، باید هواگیری کنید تا هوای ناشی از تعمیر دستگاه خارج شود.
• دیده شدن علائم مختلف: سخت استارت خوردن، خاموش شدن دستگاه، نوسان دور موتور و… از مهم‌ترین علائمی هستند که نیاز به هواگیری دیزل ژنراتور خواهید داشت.
• هنگام سرویس و نگهداری دیزل ژنراتور: در دوره‌های مختلف سرویس نگه‌داری باتوجه‌به شرایط محیطی باید نحوه هواگیری دیزل ژنراتور را هم به‌درستی انجام دهید. معمولاً در شرایط مرطوب احتمال نشتی بیشتر بوده و بهتر است هر ۳ تا ۶ ماه دستگاه را هواگیری کنید.

نکات ایمنی در هواگیری دیزل ژنراتور

هنگام هواگیری باید حواستان به موارد ایمنی زیر باشد:

• ایمنی باتری: اگر شیر هواگیری در نزدیکی باتری است، ابتدا باتری را قطع کرده تا از جرقه زدن آن در نزدیکی سوخت جلوگیری شود.
• تهویه مناسب در محیط دستگاه: دودهای گازوئیل مضر هستند و لازم است در محیطی هواگیری انجام شود که تهویه مناسبی دارد.
• ایمنی سوخت در برابر آتش گرفتن: دیزل قدرت آتش‌زایی زیادی دارد و بهتر است دور از هر گونه ابزار جرقه‌زن یا آتش‌زا باشد.
• مراقبت از کودکان و حیوانات خانگی: هنگام هواگیری از نزدیک شدن حیوانات یا کودکان به دستگاه جلوگیری کنید.
• استفاده از لوازم ایمنی برای هواگیری آن: هنگام هواگیری از دستکش، لباس مناسب و عینک ایمنی استفاده کنید.
• تمیز کردن سوخت نشت شده روی زمین: اگر سوخت روی زمین نشت کرده، ابتدا آن را تمیز کنید.
• مراقبت از ابزارهای مورد استفاده برای هواگیری دیزل ژنراتور: از ابزارهای مورد استفاده برای هواگیری دیزل ژنراتور مراقبت کنید تا به شما آسیبی وارد نکند.

با رعایت نکات بالا مشکلی هنگام هواگیری دیزل ژنراتور پیش نمی‌آید و به‌راحتی می‌توانید فرآیند آن را انجام دهید.

سخن پایانی

هواگیری دیزل ژنراتور یکی از مهم‌ترین قسمت‌های سرویس و نگهداری از دیزل ژنراتورها است که باید آشنایی کاملی با آن داشته باشید. در این مقاله به بررسی کامل هواگیری دیزل ژنراتور پرداختیم و نحوه هواگیری دیزل ژنراتور را هم بررسی کردیم. اگر سوالی دارید، در قسمت نظرات مطرح کنید.

سؤالات متداول